admin 29.11.2022
Адказнасць непаўналетніх і яе віды ў Рэспубліцы Беларусь
Рэспубліка Беларусь абвешчана ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь сацыяльным дэмакратычнай прававой дзяржавай. Адно з найважнейшых напрамкаў яго дзейнасці - клопат пра дзяцей, сям'і, мацярынства.
Дзяржава, не надаюць увагі маральнаму і фізічнаму здароўю падрастаючага пакалення, не мае перспектыў. Клопат дзяржавы пра яго была і застаецца найважнейшай часткай дзяржаўнай палітыкі ўсіх органаў улады.
У цяперашні час у Рэспубліцы Беларусь за здзяйсненне супрацьпраўных учынкаў прадугледжаны два віды адказнасці: адміністрацыйная і крымінальная. ... КаАП РБ разглядаюцца на камісіі па справах непаўнагадовых па месцы жыхарства падлетка.
Частка 1. Крымінальная адказнасць непаўналетніх.
Крымінальным кодэксам Рэспублікі Беларусь вызначаны агульны ўзрост, з якога наступае крымінальная адказнасць асоб, якія ўчынілі злачынства - 16 гадоў.
У раздзеле 5 «Асаблівасці крымінальнай адказнасці асоб, якія ўчынілі злачынствы ва ўзросце да васемнаццацi гадоў» новага Крымінальнага кодэкса атрымалі самастойнае прававое рэгуляванне пытанні, звязаныя з крымінальнай адказнасцю непаўналетніх. Замацаваныя ў Крымінальным кодэксе 1960 года некаторыя разрозненыя палажэнні, якія тычацца крымінальнай адказнасці непаўналетніх, не адказвалі патрабаванням забеспячэння адзінай крымінальна-прававой палітыкі, што ажыццяўляецца ў адносінах да непаўналетніх згодна Канвенцыі Арганізацыі Аб'яднаных Нацый «Аб правах дзіцяці», ратыфікаванай Рэспублікай Беларусь 28 ліпеня 1990 году, і законе Рэспублікі Беларусь "Аб правах дзіцяці» ад 19 лiстапада 1993 г.
Акрамя таго, неабходна было замацаваць асаблівасці адказнасці названых асоб, што выцякае са становішча Мінімальных стандартных правілаў, якія тычацца адпраўлення правасуддзя ў дачыненні да непаўналетніх (Пекінскіх правілаў, зацверджаных рэзалюцыяй Генеральнай Асамблеі ААН ад 29 лістапада 1985 г.), паводле якога непаўнагадовы ў рамках існуючай прававой сістэмы можа быць прыцягнуты да адказнасці ў такой форме, якая адрозніваецца ад формы адказнасці, дастасавальнай да даросламу.
Раздзел 5, які складаецца з кіраўнікоў 15 і 16, сканцэнтраваў нормы, якія рэгламентуюць асаблівасці адказнасці непаўналетніх, уключаючы пакаранне, яго прызначэнне, а таксама вызваленне іх ад крымінальнай адказнасці і пакарання.
Так, крымінальнай адказнасці падлягае асоба, якая дасягнула да часу здзяйснення злачынства шаснаццацігадовага ўзросту, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных КК Рэспублікі Беларусь. Асобы, якія ўчынілі забароненыя гэтым Кодэксам дзеі ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў, падлягаюць крымінальнай адказнасці толькі за:
1) забойства;
2) прычыненне смерці па неасцярожнасці;
3) наўмыснае прычыненне цяжкага цялеснага пашкоджання;
4) наўмыснае прычыненне менш цяжкага цялеснага пашкоджання;
5) згвалтаванне;
6) гвалтоўныя дзеянні сексуальнага характару;
7) выкраданне чалавека;
8) крадзеж;
9) рабаванне;
10) разбой;
11) вымагальніцтва;
12) угон аўтадарожнага транспартнага сродку або маламернага воднага судна;
13) наўмыснае знішчэнне або пашкоджанне маёмасці;
14) захоп закладніка;
15) крадзеж агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў або выбуховых рэчываў;
16) наўмыснае прывядзенне ў непрыдатнасць транспартнага сродку або шляхоў зносін;
17) крадзеж наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў і прэкурсораў;
18) хуліганства;
19) заведама ілжывае паведамленне аб небяспецы;
20) апаганенне будынкаў і псаванне маёмасці.
Не падлягае крымінальнай адказнасці непаўналетні твар, якое дасягнула прадугледжанага часткамі першай або другой дадзенага стаць ўзросту, калі будзе ўстаноўлена, што з прычыны адставання ў разумовым развiццi, не звязанага з хваравітым псіхічным засмучэннем, яно падчас здзяйснення грамадска небяспечнай дзеі было ня здольнае ўсведамляць фактычны характар цi грамадскую небяспеку свайго дзеяння.
Да асобы, якая ўчынiла злачынства ва ўзросце да 18 гадоў, могуць быць ужытыя наступныя пакарання:
1) грамадскія працы;
2) штраф;
3) пазбаўленне права займацца пэўнай дзейнасцю;
4) папраўчыя работы;
5) арышт;
6) пазбаўленне волі.
Грамадскія працы прызначаюцца асуджанаму, якая дасягнула 16-і гадовага ўзросту да дня пастановы прысуду, на тэрмін ад 30 да 180 гадзін і складаюцца ў выкананні у вольны ад вучобы або асноўнай працы час работ, пасільных для такой асобы. Працягласць выканання гэтага віду пакарання для непаўналетніх не можа перавышаць 3-х гадзін у дзень і 3-х дзён на тыдзень.
Пакаранне ў выглядзе грамадскіх работ выконваюць крымінальна-выканаўчыя інспекцыі па месцы жыхарства асуджаных на аб'ектах, якiя вызначаюцца мясцовымі выканаўчымі і распарадчымі органамі па ўзгадненні з крымінальна-выканаўчымі інспекцыямі (далей КВІ). Гэтая катэгорыя асуджаных прыцягваецца да адбывання пакарання не пазней за 15 дзён з дня паступлення ў КВІ адпаведнага распараджэння суда з копіяй прысуду (вызначэння, пастановы).
За парушэнне асуджаным парадку i ўмоў адбывання пакарання ў выглядзе грамадскіх работ КВІ афіцыйна папярэджвае іх аб адказнасці ў адпаведнасці з заканадаўствам РБ. У выпадку злоснага ўхілення ад адбыцця пакарання асуджаныя прыцягваюцца да крымінальнай адказнасці. Якія злосна ўхіляюцца ад адбыцця пакарання ў выглядзе грамадскіх работ прызнаецца асуджаны:
- не які выйшаў на грамадскія працы без паважных прычын больш за 2-х раз пасля папярэджання на працягу адбыцця дадзенага пакарання;
- які здзейсніў больш за 2-х раз пасля папярэджання на працягу адбыцця дадзенага пакарання іншыя парушэнні працоўнай дысцыпліны падчас выканання грамадскіх работ;
- схаваўся з мэтай ухілення ад адбыцьця пакараньня.
Штраф прызначаецца асобе, якая ўчыніла злачынства ва ўзросце да 18-ці гадоў, калі яно мае самастойны заробак або маёмасць, у памеры, якi не перавышае дваццаціразовай памеру мінімальнай заработнай платы, устаноўленага на дзень пастановы прысуду, а за карыслівыя злачынствы - стократные памеру такой мінімальнай заработнай платы .
Асуджаны да штрафу абавязаны выплаціць штраф на працягу 30 дзён з дня ўступлення прысуду суда ў законную сілу.
У выпадку, калі асуджаны не мае магчымасці адначасова выплаціць штраф, суд па хадайніцтве асуджанага і заключэння судовага выканаўцы можа адтэрмінаваць ці рассрочить выплату штрафу на тэрмін да аднаго года.
У выпадку нявыплаты асуджаным штрафу спагнанне здзяйсняецца судовым выканаўцам прымусова, у тым ліку і шляхам звароту спагнання на маёмасць асуджанага. Спагнанне штрафу не можа быць звернута на маёмасць, указаную ў Пераліку маёмасці, якое не падлягае канфіскацыі па прыгаворы суда.
Пры нявыплаце асуджаным штрафу і немагчымасці яго прымусовага спагнання ў сувязі з адсутнасцю ў асуджанага неабходных сродкаў і маёмасці судовы выканаўца ўносіць у суд ўяўленне аб замене штрафу грамадскімі працамі ў адпаведнасці з часткай 3 арт.50 Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь. У выпадку замены штрафу грамадскімі працамі яны выконваюцца ў парадку, прадугледжаным гэтым Кодэксам. Пры нявыплаце асуджаным штрафу ва ўстаноўлены тэрмін без паважных прычын і ўхіленні ад яго выплаты пры наяўнасці рэальнай магчымасці выканання дадзенага пакарання судовы выканаўца афіцыйна папярэджвае асуджанага аб недапушчальнасці такіх паводзінаў, пра што робіцца адзнака ў выканаўчых дакументах.
У выпадку, калі асуджаны пасля афіцыйнага папярэджання працягвае ўхіляцца ад выплаты штрафу пры магчымасці яго выплаціць, судовы выканаўца накiроўвае ў суд прадстаўленне аб прыцягненні асуджанага да крымінальнай адказнасці.
Пазбаўленне права займацца пэўнай дзейнасцю прызначаецца асобе, якая дасягнула 16-илетнего ўзросту да дня пастановы прысуду, на тэрмін ад 1 года да 3-х гадоў.
Пакаранне ў выглядзе пазбаўлення права займаць пэўныя пасады або займацца пэўнай дзейнасцю, прызначанае ў якасці асноўнага, а таксама ў якасці дадатковага пакарання да папраўчых работ, а роўна пры адтэрміноўцы выканання пакарання і ўмоўным непрымяненні пакарання выконваюць КВІ па месцы жыхарства асуджанага.
Службовыя асобы, якія не выконваюць які ўступіў у законную сілу прысуд суда аб пазбаўленні права займаць пэўныя пасады або займацца пэўнай дзейнасцю, а таксама асуджаныя, якія ўхіляюцца ад выканання прысуду, нясуць адказнасць у парадку, устаноўленым заканадаўствам Рэспублiкi Беларусь.
Папраўчыя работы прызначаюцца асобе, якая дасягнула 16-илетнего ўзросту да дня пастановы прысуду, на тэрмін ад 2-х месяцаў да 1 года па месцы працы.
З заробку асуджанага да папраўчых работ ажыццяўляецца ўтрыманне ў даход дзяржавы ў памеры, устаноўленым прысудам суда, у межах ад 5-і да 15-і працэнтаў.
КВІ вядуць улік асуджаных, тлумачаць парадак і ўмовы адбыцця пакарання, кантралююць выкананне ўмоваў адбыцця пакарання асуджанымі і выкананне прадпісанняў прысуду адміністрацыяй арганізацый, у якіх працуюць асуджаныя, кантралююць правільнасць і своечасовасць ўтрыманняў з заработнай платы асуджаных і пералік ўтрыманых сум у адпаведны бюджэт, праводзяць з асуджанымі выхаваўчую працу, кантралююць паводзіны асуджаных, пры неабходнасці накіроўваюць іх у органы дзяржаўнай службы занятасці в ля працаўладкавання і г.д.
Кантроль за паводзінамі такіх асуджаных, якія не дасягнулі 18-і гадовага ўзросту, ажыццяўляецца таксама інспекцыяй па справах непаўналетніх (далей ІСН).
Парушэннем парадку і ўмоў адбывання асуджаным папраўчых работ з'яўляюцца:
- непаступленне без паважных прычын на працу на працягу 15 дзён з дня звальнення з ранейшага месца працы альбо ўхіленне ад пастаноўкі на ўлік у органах дзяржаўнай службы занятасці на працягу 15 дзён, а таксама адмова ад прапанаванай яму працы без паважных прычын;
- няяўка ў КВІ без паважных прычын;
- здзяйсненне прагулу або з'яўленне на працы ў стане алкагольнага, наркатычнага або таксічнага ап'янення;
За парушэнне асуджаным парадку i ўмоў адбывання пакарання КВІ можа ўжыць да яго наступныя меры пакарання:
- вымова;
- усталяванне на тэрмін да 3-х месяцаў абавязковай яўкі на рэгістрацыю ў КВІ не менш 2-х раз у месяц;
- адначасова з накладаннем спагнання КВІ выносіць асуджанаму афіцыйнае папярэджанне аб крымінальнай адказнасці за злоснае ўхіленне ад адбыцця пакарання ў выглядзе папраўчых работ;
- злосна ўхіляюцца ад адбыцця пакарання ў выглядзе папраўчых работ прызнаецца асуджаны, які працягвае парушаць парадак і ўмовы адбыцця пакарання пасля абвяшчэння яму афіцыйнага папярэджання, а таксама асуджаны, які схаваўся з месца жыхарства з мэтай ухілення ад адбывання пакарання;
- схаваўся з месца жыхарства асуджаны, месцазнаходжанне якога невядома, аб'яўляецца ў вышук і можа быць затрыманы з санкцыі пракурора на тэрмін да 30 сутак.
Арышт прызначаецца асобе мужчынскага полу, якая дасягнула 16-илетнего ўзросту да дня пастановы прысуду, і ўсталёўваецца на тэрмін ад 15 сутак да 3-х месяцаў.
Асуджаныя да арышту адбываюць пакаранне па месцы асуджэння ў арыштных дамах, размешчаных у раёне, найбольш набліжаным да іх пастаянным месцы жыхарства.
Непаўналетнім, асуджаных да арышту, прадастаўляецца кароткатэрміновае спатканне 1 раз у месяц працягласцю да 4-х гадзін з блізкімі сваякамі асобамі, якія замяняюць бацькоў.
Асуджаныя да арышту карыстаюцца правам штодзённай прагулкі працягласцю не менш за 1 гадзіну, а непаўналетнія асуджаныя - не менш за 1,5 гадзін.
Асобе, упершыню якая ўчынiла ва ўзросце да 18-і гадоў злачынства, якое не ўяўляе вялікай грамадскай небяспекі (наўмысныя злачынствы і злачынствы, учыненыя па неасцярожнасці за якія законам прадугледжана пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін не больш за 2-х гадоў ці іншае больш мяккае пакаранне) пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі наогул не прызначаецца. Законам устаноўлена, што за здзяйсненне асобай ва ўзросце да 18-і гадоў менш цяжкага і цяжкага злачынства назначаецца тэрмін пазбаўлення волі не можа перавышаць адпаведна 3 і 7 гадоў, а за асабліва цяжкае - 10 гадоў.
Калі ў працэсе судовага разгляду будзе ўстаноўлена, што выпраўленне непаўналетняга, які здзейсніў злачынства, якое не ўяўляе вялікай грамадскай небяспекі, або ўпершыню здзейсніў менш цяжкае злачынства, магчыма без прымянення крымінальнага пакарання, суд можа пастанавіць абвінаваўчы прысуд і прызначыць такой асобе замест пакарання прымусовыя меры выхаваўчага характару.
У адпаведнасці з часткай першай гэтага артыкула суд можа прызначыць наступныя прымусовыя меры выхаваўчага характару:
Перасцярога, г.зн. растлумачэнне непаўналетняму наступстваў паўторнага здзяйснення злачынстваў.
Ускладанне абавязкі публічна ці ў іншай форме, якая вызначаецца судом, прынесці прабачэнне пацярпеламу.
Ускладанне на непаўналетняга, якi дасягнуў 15 - гадовага ўзросту да дня пастановы прысуду, абавязку вярнуць сваімі сродкамі або ліквідаваць сваёй працай прычыненую шкоду пры ўмове, што непаўнагадовы мае самастойны заробак і памер шкоды не перавышае яго сярэднямесячнага заробку (даходу). У іншым выпадку пакрыццё шкоды ажыццяўляецца ў парадку грамадзянскага судаводства
Абмежаванне волі вольнага часу, якое складаецца ва ўскладанні на непаўналетняга на працягу ўстаноўленага судом тэрміну (ад 1 да 6 месяцаў) абавязкі захавання вызначанага парадку выкарыстання вольнага ад вучобы, працы часу, звязаным з захаваннем устаноўленых судом пэўных забаронаў.
Памяшканне непаўналетняга на тэрмін да двух гадоў, але не больш чым да дасягнення ім 18-гадовага ўзросту ў спецыяльную навучальна-выхаваўчую або лячэбна-выхаваўчую ўстанову.
Асоба, якая ўпершыню ўчыніла ва ўзросце да 18 гадоў злачынства, якое не ўяўляе вялікай грамадскай небяспекі, можа быць вызвалена судом ад крымінальнай адказнасці з перадачай яго пад назіранне бацькоў або асоб, якiя iх замяняюць, па іх просьбе, калі па характары здзейсненага злачынства, дадзеных пра асобу і іншым абставіны справы выпраўленне непаўналетняга магчыма без прыцягнення яго да крымінальнай адказнасці.
Перадача непаўналетняга, які здзейсніў злачынства, пад назіранне бацькоў або асоб, якiя iх замяняюць, дапускаецца пры ўмове ўнясення імі закладу.
Да асобы, асуджанаму да пазбаўлення права займацца пэўнай дзейнасцю, папраўчых работ, арышту або пазбаўлення волі за злачынства, здзейсненае ва ўзросце да 18 гадоў, можа быць ўжыта ўмоўна-датэрміновае вызваленне ад пакарання, але толькі пры ім прыкладных паводзінах і добрасумленным дачыненні да працы, вучобе, якія даказваюць выпраўленне.
У выпадку здзяйснення асобай, да якога было ўжыта ўмоўна-датэрміновае вызваленне, на працягу тэрмiну не адбыцця часткі пакарання наўмыснага злачынства, а роўна злачынства па неасцярожнасці, за якое яна асуджаецца да пазбаўлення волі, суд прызначае яму пакаранне па сукупнасці прысудаў.
Асобе, асуджанаму да выпраўленчых працаў, арышту або пазбаўлення волі за злачынства, здзейсненае ва ўзросце да 18 гадоў, не адбыцця часткі пакарання можа быць заменена больш мяккiм пакараннем, калі ён цвёрда стаў на шлях выпраўлення пры яго прыкладных паводзінах і добрасумленным дачыненні да працы, вучобе .
Асоба, якая ўчыніла злачынства ва ўзросце да 18 гадоў і отбывшее пакаранне ў выглядзе грамадскіх работ, штрафу, пазбаўлення права займацца пэўнай дзейнасцю, папраўчых работ, арышту альбо ў выглядзе пазбаўлення волі за злачынства, здзейсненае па неасцярожнасці, лiчыцца не маючым судзімасці.
Такім чынам, яшчэ раз нагадаем, за што могуць прыцягнуць непаўналетняга з 14 гадоў да крымінальнай адказнасці, небяспека якой відавочная і магла б быць осознана ў гэтым узросце. Непаўналетнія ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў у адпаведнасці з Крымінальным кодэксам Рэспублікі Беларусь падлягаюць крымінальнай адказнасці толькі за забойства (арт. 100 - 104), замах на жыццё работніка міліцыі, народнага дружынніка, вайскоўца ці іншай асобы, а роўна замаху на жыццё іх блізкіх ці сваякоў (арт. 181.1), наўмыснае нанясенне цялесных пашкоджанняў, якія прычынілі засмучэнне здароўя (арт. 105 -109, ПА, частка першая), згвалтаванне (арт. 115), разбойны напад (арт. 89), рабаванне (арт. 88) , крадзеж маёмасці ў асабліва буйных памер х (арт. 991.1), вымагальніцтва (арт. 93), крадзеж (арт. 87), злоснае або асаблiва злоснае хуліганства (арт. 201, часткi другая i трэцяя), наўмыснае знішчэнне або пашкоджанне маёмасці, якое пацягнула цяжкія наступствы (арт. 96 , частка другая), крадзеж агнястрэльнай зброі, баявых прыпасаў або выбуховых рэчываў (арт. 213.1), крадзеж наркатычных сродкаў (арт. 219.2), а таксама за наўмыснае здзяйсненне дзеянняў, якія могуць выклікаць крушэнне цягніка (арт. 83).
Калі суд знойдзе, што дзеянне асобы, якая ўчыніла ва ўзросце да 18 гадоў злачынства, якое не ўяўляе вялікай грамадскай небяспекі, што магчыма яго выпраўленне без прымянення крымінальнага пакарання, ён можа прымяніць да такой асобе меры выхаваўчага характару, якія не з'яўляюцца крымінальным пакараннем (арт. 60) .
Адказнасць за некаторыя віды злачынстваў можа наступіць толькі з 18-гадовага ўзросту (за ўхіленне ад чарговага прызыву на вайсковую службу, за ўцягванне непаўналетніх у злачынную дзейнасць, за давядзенне непаўналетняга да стану ап'янення, за ўцягванне непаўналетняга ў немедыцынскае спажыванне лекавых і іншых сродкаў, якія цягнуць за сабой Рэд ).
Варта мець на ўвазе, што пры ўдзеле непаўналетняга, якому яшчэ не споўнілася 16 гадоў, у злачынстве, крымінальная адказнасць за якое прадугледжаная з 16 гадоў, яго дзеянні не могуць быць кваліфікаваныя па гэтым артыкуле. Пры гэтым мае значэнне дакладнае вызначэнне ўзросту асобы, якая ўчынiла злачынства. Асоба лічыцца дасягнулі пэўнага ўзросту не ў дзень нараджэння, а пачынаючы з 0 гадзін наступных сутак.
Непаўнагадовы, які не дасягнуў 14-гадовага ўзросту, не можа быць прыцягнуты да крымінальнай адказнасці.
Пры наяўнасці дадзеных аб разумовай адсталасці непаўналетняга, не звязанага з душэўным захворваннем, павінна быць у абавязковым парадку выяўлена, ці мог непаўнагадовы ўсведамляць цалкам значэнне сваіх дзеянняў. Пры неабходнасці для выяўлення гэтых абставінаў павінна быць праведзена экспертыза.
Не павінны прымяняцца меры крымінальнага пакарання за асобныя правапарушэнні, якія носяць часам характар дзіцячага свавольства (напрыклад, дробная крадзеж садавіны ці гародніны ў садзе або гародзе). Як правіла, не практыкуецца асуджэнне непаўналетніх за крадзеж у бацькоў ці іншых сумесна пражываюць з імі сваякоў ', калі самі пацярпелыя не звярнуліся ў адпаведныя органы з заявай аб узбуджэньні крымінальнай справы.
Не варта забываць, што некаторыя дзеянні падлеткаў, часам вонкава падобныя з такімі злачынствамі, як крадзеж і рабаванне, па сваёй суб'ектыўнай баку не ўтрымліваюць складу дадзенага злачынства (напрыклад, згон разы з мэтай пакатацца, перавабліванне галубоў і т. Д.).
Да непаўналетнім не прымяняюцца смяротнае пакаранне і пакарання, якія прадугледжваюць тэрмін пазбаўлення волі звыш дзесяці гадоў.
Непаўналетнія адбываюць пакаранне ў выхаваўча-працоўных калоніях:
- непаўналетнія мужчынскага полу, асуджаныя ўпершыню да пазбаўлення волі, а таксама непаўналетнія жаночага полу - у калоніях агульнага рэжыму;
- непаўналетнія мужчынскага полу, раней адбылі пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі, - у калоніях ўзмоцненага рэжыму.
4. Пры ажыццяўленні крымінальнага судаводства ў дачыненні да непаўналетніх існуе шэраг асаблівасцяў.
Пракуратура, суд, а таксама следчы са згоды пракурора, мае права спыніць крымінальную справу ў дачыненні да непаўналетняга і накіраваць матэрыялы ў дачыненні да яго ў камісію па справах непаўналетніх. Аб спыненні справы ў дачыненні да непаўналетняга да перадачы яго на разгляд у камісію па справах непаўналетніх паведамляецца абвінавачаны і яго законны прадстаўнік (бацькі або асобы, якiя iх замяняюць), а таксама пацярпелы і яго прадстаўнік, якія на працягу сямі сутак мае права абскарджваць пастанову суда або пастанову.
Частка 2. Адміністрацыйная адказнасць непаўналетніх у РБ
(Па старонках Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях)
Гэта неабходна ведаць:
Адміністрацыйная адказнасць непаўналетніх.
Артыкул 4.6. Адказнасць непаўналетніх.
1. Адміністрацыйная адказнасць непаўналетніх ва ўзросце ад чатырнаццаці да васемнаццаці гадоў, якія ўчынілі адміністрацыйныя правапарушэнні, надыходзіць у адпаведнасці з Кодэксам аб адміністрацыйных правапарушэннях РБ.
2. На непаўналетніх ва ўзросце ад чатырнаццаці да васемнаццаці гадоў не можа накладацца адміністрацыйнае спагнанне ў выглядзе адміністрацыйнага арышту, а на непаўналетніх ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў не могуць накладацца таксама адміністрацыйныя спагнанні ў выглядзе штрафу (за выключэннем выпадкаў, калі яны маюць свой заробак , стыпендыю і (або) iншай уласны даход) або папраўчых работ.
3. На непаўналетніх ва ўзросце ад чатырнаццаці да васемнаццаці гадоў можа накладацца адміністрацыйнае спагнанне ў выглядзе папярэджання незалежна ад таго, ці прадугледжана яно ў санкцыі артыкула Асаблівай часткі Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях РБ.
Артыкул 4.3. Ўзрост, з якога наступае адміністрацыйная адказнасць
1. Адміністрацыйнай адказнасці падлягае фізічная асоба, якая дасягнула да часу здзяйснення правапарушэння шаснаццацігадовага ўзросту, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных гэтым Кодэксам.
2. Фiзiчная асоба, якая ўчыніла забароненае гэтым Кодэксам дзея ва ўзросце ад чатырнаццаці да шаснаццаці гадоў, падлягае адміністрацыйнай адказнасці толькі:
1) за наўмыснае прычыненне цялеснага пашкоджання (артыкул 9.1);
2) за дробны крадзеж (артыкул 10.5);
3) за наўмыснае знішчэнне або пашкоджанне маёмасці (артыкул 10.9);
4) за парушэнне патрабаванняў пажарнай бяспекі ў лясах або на тарфяніках (артыкул 15.29);
5) за жорсткае абыходжанне з жывёламі (артыкул 15.45);
6) за распальванне вогнішчаў у забароненых месцах (артыкул 15.58);
7) за дробнае хуліганства (артыкул 17.1);
8) за парушэнне правілаў, якія забяспечваюць бяспеку руху на чыгуначным ці гарадскім электрычным транспарце (часткі першая - трэцяя, пятая артыкула 18.3);
9) за парушэнне правілаў карыстання сродкамі чыгуначнага транспарту (артыкул 18.4);
10) за парушэнне правілаў карыстання транспартным сродкам (артыкул 18.9);
11) за парушэнне правілаў карыстання метрапалітэнам (артыкул 18.10);
12) за парушэнне патрабаванняў па забеспячэнню захаванасці грузаў на транспарце (артыкул 18.34);
13) за пашкоджанне гісторыка-культурных каштоўнасцяў (артыкул 19.4);
14) за парушэнне парадку ўскрыцця вайсковых пахаванняў і правядзення пошукавых работ (артыкул 19.7);
15) за незаконныя дзеянні ў дачыненні да газавага, пнеўматычнага або кідальнай зброі (артыкул 23.46);
16) за незаконныя дзеянні ў дачыненні да халоднай зброі (артыкул 23.47).
3. Не падлягае адміністрацыйнай адказнасці фізічная асоба, якая дасягнула ўзросту, прадугледжанага часткамі першай або другой гэтага артыкула, калі будзе ўстаноўлена, што з прычыны адставання ў разумовым развiццi, не звязанага з псіхічным расстройствам (захворваннем), яно падчас учынення дзеяння было ня здольнае ўсведамляць яго фактычны характар цi проціпраўнасць.
Артыкул 9.1. Наўмыснае прычыненне цялеснага пашкоджання
Наўмыснае прычыненне цялеснага пашкоджання, якое не прывяло за сабой кароткачасовага расстройства здароўя або нязначнай стойкай страты працаздольнасцi, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад дзесяці да трыццаці базавых велічынь або адміністрацыйны арышт.
Артыкул 9.2. паклёп
Паклёп, гэта значыць распаўсюджванне заведама непраўдзівых, ганебных іншая асоба выдумак, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад дзесяці да трыццаці базавых велічынь.
Артыкул 9.3. абразу
Абразу, гэта значыць наўмыснае прыніжэнне гонару і годнасці асобы, выказанае ў непрыстойнай форме, -влечет накладанне штрафу ў памеры ад чатырох да дваццаці базавых велічынь.
Артыкул 10.5. дробны крадзеж
1. Дробны крадзеж маёмасцi шляхам крадзяжу, махлярства, злоўжывання службовымі паўнамоцтвамі, прысваення або растраты, а таксама замах на такi крадзеж - цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад дзесяці да трыццаці базавых велічынь або адміністрацыйны арышт.
2. Тыя ж дзеянні, учыненыя паўторна на працягу аднаго года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такія ж парушэнні, - цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад трыццаці да пяцідзесяці базавых велічынь або адміністрацыйны арышт.
Дробны крадзеж - крадзеж маёмасцi юрыдычнай асобы ў суме, якая не перавышае дзесяцiкратнага памеру базавай велічыні, устаноўленага на дзень учынення дзеяння, а таксама крадзеж маёмасцi фiзiчнай асобы ў суме, якая не перавышае двухразовага памеру базавай велічыні, устаноўленага на дзень учынення дзеяння, за выключэннем крадзяжу маёмасцi фiзiчнай асобы, здзейсненага групай асоб, або шляхам крадзяжу, учыненага з адзення або ручной паклажы, што былі пры ім, альбо з пранікненнем у жыллё.
Артыкул 17.1. дробнае хуліганства
Нецэнзурная лаянка ў грамадскім месцы, абразлівае прыставанне да грамадзянаў і іншыя наўмысныя дзеянні, якія парушаюць грамадзкі парадак, дзейнасць арганізацый або спакой грамадзян і выражаюцца ў відавочнай непавазе да грамадства, - цягнуць накладанне штрафу ў памеры ад двух да трыццаці базавых велічынь або адміністрацыйны арышт.
Артыкул 17.3. Распіццё алкагольных напояў у грамадскім месцы або з'яўленне ў грамадскім месцы ў п'яным выглядзе
1. Распіццё алкагольных напояў на вуліцы, стадыёне, у скверы, парку, грамадскім транспарце або ў іншых грамадскіх месцах (або знаходжанне ў групе асоб, якія п'юць спіртныя напоі), акрамя месцаў, прызначаных для ўжывання алкагольных напояў, або з'яўленне ў грамадскім месцы ў п'яным выглядзе, які абражае чалавечую годнасць і маральнасць, - цягнуць накладанне штрафу ў памеры да васьмі базавых велічынь.
2. Тыя ж дзеянні, учыненыя паўторна на працягу аднаго года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такія ж парушэнні, -влекут накладанне штрафу ў памеры ад двух да пятнаццаці базавых велічынь або адміністрацыйны арышт.
Артыкул 17.6. Заведама ілжывае паведамленне
1. Загадзя ілжывае паведамленне, што пацягнула прыняцце мер рэагавання міліцыяй, хуткай медыцынскай дапамогай, падраздзяленнямі па надзвычайных сітуацыях або іншымі спецыялізаванымі службамі, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад чатырох да пятнаццаці базавых велічынь.
2. Тое ж дзеянне, учыненае паўторна на працягу аднаго года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такое ж парушэнне, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад дваццаці да пяцідзесяці базавых велічынь.
Артыкул 18.23. Парушэнне правілаў дарожнага руху пешаходам і іншымі ўдзельнікамі дарожнага руху
1. Парушэнне правілаў дарожнага руху пешаходам, асобай, якая кіравала роварам, коннай павозкай, або асобай, якія ўдзельнічаюць у дарожным руху і ня кіравала транспартным сродкам, - цягне папярэджанне або накладанне штрафу ў памеры да пяці дзесятых базавай велічыні.
2. Парушэнне правілаў дарожнага руху асобамі, названымі ў частцы першай гэтага артыкула, учыненае ў стане ап'янення, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад адной да трох базавых велічынь.
3. Здзяйсненне асобамі, названымі ў частках першай і другой гэтага артыкула, парушэнняў правілаў дарожнага руху, якія прывялі да стварэнне аварыйнай абстаноўкі, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад шасці дзясятых да трох базавых велічынь.
4. Здзяйсненне асобамі, названымі ў частцы першай гэтага артыкула, парушэнняў правілаў дарожнага руху, якія пацягнулі прычыненне пацярпеламу лёгкага цялеснага пашкоджання або пашкоджанне транспартнага сродку, грузу, дарожнага пакрыцця, дарожных i iншых збудаванняў або iншай маёмасцi, а таксама пакіданне імі месца дарожна-транспартнага здарэння , удзельнікамі якога яны з'яўляюцца, -влекут накладанне штрафу ў памеры ад чатырох да дваццаці базавых велічынь.
Артыкул 18.30. безбілетны праезд
1. Безбілетны праезд пасажыраў на ўсіх відах гарадскога транспарту, а таксама праходжанне кантрольнага турнікета (лініі кантролю) у метрапалітэне без наяўнасці дакумента, які пацвярджае права на праезд, - цягнуць накладанне штрафу ў памеры дзвюх дзесятых базавай велічыні.
2. Безбілетны праезд пасажыраў у прыгарадным цягніку, аўтобусе і маршрутным таксі прыгарадных зносін -влечет накладанне штрафу ў памеры дзвюх дзесятых базавай велічыні.
3. Безбілетны праезд пасажыраў у цягніках мясцовага і далёкага паведамлення, у аўтобусе і маршрутным таксі міжгародніх зносін -влечет накладанне штрафу ў памеры чатырох дзесятых базавай велічыні.
Артыкул 23.4. Непадпарадкаванне законнаму распараджэнню ці патрабаванню службовай асобы пры выкананні ім службовых паўнамоцтваў
Непадпарадкаванне законнаму распараджэнню ці патрабаванню службовай асобы дзяржаўнага органа пры выкананні ім службовых паўнамоцтваў асобай, якая не падначаленым яму па службе, - цягне накладанне штрафу ў памеры ад дваццаці да пяцідзесяці базавых велічынь.
Рэкамендацыі псіхолага вучням для падрыхтоўкі да іспытаў
1. Перад пачаткам падрыхтоўкі да іспытаў неабходна праглядзець увесь матэрыял і адкласці той, што добра знаёмы, а пачынаць вучыць незнаёмы, новы.
2. Новы і складаны матэрыял вучыце у той час сутак, калі добра думаецца, гэта значыць высокая працаздольнасць. Звычайна гэта ранішнія гадзіны пасля добрага адпачынку.
3. Пачынайце рыхтавацца да іспытаў загадзя, патроху, па частках, захоўваючы спакой. Складаючы план на кожны дзень падрыхтоўкі, неабходна дакладна вызначыць, што менавіта сёння будзе вывучацца. Ня ўвогуле: «трохі пазаймаюся», а якімі менавіта часткамі і тэмамі займуся.
4. Да цяжка запаміналі матэрыялу неабходна вяртацца некалькі разоў, праглядаць яго на працягу некалькіх хвілін ўвечары, а затым яшчэ раз - раніцай.
5. Вельмі карысна складаць планы канкрэтных тэм і трымаць іх у розуме ( «план у розуме»), а не зазубрывае ўсю тэму цалкам «ад» і «да». Можна таксама практыкаваць надпіс пытаньняў у выглядзе кароткага, тэзісна выкладу матэрыялу.
6. завучваць матэрыял лепш разбіць на сэнсавыя кавалкі, імкнучыся, каб іх колькасць не перавышала сямі. Сэнсавыя кавалкі матэрыялу неабходна ўзбуйняць і абагульняць, выказваючы галоўную думку адной фразай. Тэкст можна моцна скараціць, прадставіўшы яго ў выглядзе схемы тыпу «зоркі», «дрэва», «дужкі» і да т.п. Пры гэтым ўспрыманне і якасць запамінання значна паляпшаюцца за кошт большай вобразнасці запісу.
7. Пераказванне тэксту сваімі словамі прыводзіць да лепшага яго запамінанню, чым шматразовае чытанне, паколькі гэта актыўная, арганізаваная мэтай разумовая праца.
8. Заўсёды турбуйцеся пра сваё здароўе. У гэты час трэба добра і своечасова харчавацца. Не забывайце аб шпацырах і спартыўных забаўках, рабіце перапынкі, актыўна адцягвайцеся. Добра адпачывайце - сон вам неабходны. Ні ў якім разе не заседжвацца дапазна перад іспытам!
9. Штодня выконвайце практыкаванні, якія спрыяюць зняццю ўнутранага напружання, стомы, дасягненню паслаблення.
ЖАДАЕМ ПОСПЕХУ!